Stair na hEarnĂĄla

FĂșinn – Stair na GaelscolaĂ­ochta

Sna 1960Ă­ in Iarthar BhĂ©al Feirste, chinn grĂșpa de lĂĄnĂșineacha Ăłga ar an Ghaeilge a fhoghlaim agus a chur chun cinn mar ghnĂĄth-theanga don teaghlach agus don phobal. Chuige sin, bhunaigh siad pobal de chainteoirĂ­ Gaeilge sa bhliain 1969 agus thĂłg tithe ar BhĂłthar Seoighe ar a tugadh “Pobal Feirste”. Ba mhian leis na teaghlaigh seo a bpĂĄistĂ­ a thĂłgĂĄil i dtimpeallacht Ghaeilge, agus bhĂ­ siad meĂĄite ar an chur chuige teangeolaĂ­och seo a choinneĂĄil nuair a bhĂ­ a gcuid pĂĄistĂ­ in aois scoile.  Ba chĂ©im nĂĄdĂșrtha den phrĂłiseas seo an GhaelscolaĂ­ocht a chur ar fĂĄil do na pĂĄistĂ­.

Faoin bhliain 1971 bhĂ­ 9 pĂĄistĂ­ in aois scoile sa phobal seo agus bunaĂ­odh bunscoil. Faoi bhainistĂ­ocht na dtuismitheoirĂ­, thĂĄinig blĂĄth agus borradh faoin scoil agus thosaigh go leor pĂĄistĂ­ eile taobh amuigh den phobal ag tarraingt uirthi.  BhĂ­ dĂșshlĂĄin ollmhĂłra roimh na teaghlaigh chun aitheantas a bhaint amach don scoil seo agus ar feadh tamaill bhĂ­ siad i mbaol a n-ionchĂșisithe as ‘scoil neamhaitheanta’ a reĂĄchtĂĄil.

Le riar ar an ardĂș seo ar lĂ­on na bpĂĄistĂ­ Ăł theaghlaigh nach raibh an Ghaeilge ĂĄ labhairt iontu, bhunaigh tuismitheoirĂ­ clĂĄr tumoideachais rĂ©amhscolaĂ­ochta. OsclaĂ­odh an naĂ­scoil sa bhliain 1978 agus d’fhĂĄg an clĂĄr tumoideachais go bhfĂ©adfadh pĂĄistĂ­ nach raibh Gaeilge sa timpeallacht acu bunscileanna na teanga a shealbhĂș.

Sa bhliain 1984 bhronn Roinn Oideachais Ăł thuaidh stĂĄdas mar bhunscoil dheonach faoi chothabhĂĄil ar an bhunscoil, rud a d’fhĂĄg go raibh sĂ­ i dteideal maoinithe. AithnĂ­tear bunĂș Bhunscoil BhĂłthar Seoighe ar an chĂ©im ba thĂĄbhachtaĂ­ in athbheochan na Gaeilge in Éirinn Ăł thuaidh ag deireadh an 20Ăș cĂ©ad.

Sa bhliain 1983 bhunaigh dĂ­ograiseoirĂ­ i nDoire Cholm Cille aonad GaelscolaĂ­ochta i mbunscoil Chaitliceach.  Bronnadh cĂșnamh deontais ar an aonad GaelscolaĂ­ochta seo i mBunscoil Bhaile an Stiallaigh, agus mar gheall ar an rollĂș mĂ©adaithe d’fhorbair sĂ­ mar bhunscoil Chaitliceach shaorscartha i 1993 laistigh den earnĂĄil Chaitliceach faoi chothabhĂĄil.  I 1984 forbraĂ­odh Gaelscoil na bhFĂĄl, an dara bunscoil i mBĂ©al Feirste, chun riar ar an Ă©ileamh a bhĂ­ ag  mĂ©adĂș i gcĂłnaĂ­ ar ghaelscolaĂ­ocht agus tugadh aitheantas rialtais  di  in 1992.  Ar an IĂșr i 1997 bronnadh maoiniĂș ar Ghaelscoil eile a bunaĂ­odh i 1992.

OsclaĂ­odh an chĂ©ad iar-bhunscoil lĂĄn-Ghaeilge i mBĂ©al Feirste sa bhliain 1991 le beirt mhĂșinteoirĂ­ lĂĄnaimseartha agus naonĂșr daltaĂ­. Anois tĂĄ ĂĄis Ășr nua ag ColĂĄiste Feirste le foireann mhĂłr mĂșinteoirĂ­ agus nĂ­os mĂł nĂĄ 500 dalta ar na rollaĂ­.  I 2003 osclaĂ­odh ColĂĄiste ChaitrĂ­ona, srĂșth gaelscolaĂ­ochta i gColĂĄiste Naomh CaitrĂ­ona, Ard Mhacha, agus bronnadh cĂșnamh deontais air lĂĄithreach. Faoi lĂĄthair, tĂĄ SĂłlathĂłirĂ­ Iar-BhunscolaĂ­ochta in Ard Mhacha, i gCaisleĂĄin Uidhlinn agus ar an Domhnach MĂłr.

Faoi láthair, tá 84 scoil ann ar fad a chuireann an Ghaelscolaíocht ar fáil do thart ar 5000 páiste fud fad na hÉireann ó thuaidh.

Clocha mĂ­le tĂĄbhachtacha eile

Le linn 1994-96 rinneadh tionscadal taighde chun pleanĂĄil a dhĂ©anamh do BhunoiliĂșint MĂșinteoirĂ­ GaelscolaĂ­ochta i gColĂĄiste Ollscoile Naomh Muire, BĂ©al Feirste.  Thosaigh an cĂșrsa TICO i 1995.  An bhliain dar gceann, thosaigh an chĂ©ad chohĂłrt mac lĂ©inn ar an sainchĂșrsa ceithre bliana B.Oid acu.  I 1998, mar fhorbairt ar ĂĄisaonad a bhĂ­ bunaithe i mBunscoil Phobal Feirste, bunaĂ­odh an tÁisaonad LĂĄn-Ghaeilge sa CholĂĄiste, chun acmhainnĂ­ teagaisc a sholĂĄthar d’EarnĂĄil na GaelscolaĂ­ochta.

Mar gheall ar OrdĂș Oideachais 1998, a thĂĄinig de dhroim ChomhaontĂș Aoine an ChĂ©asta 1998, bhĂ­ an Roinn Oideachais in ann deontais a dhĂ­ol le haon fhoras, dar leis an Roinn, a raibh sĂ© d’aidhm aige an GhaelscolaĂ­ocht a chur chun cinn.  I LĂșnasa 2000 bhunaigh an Roinn Oideachais Comhairle na GaelscolaĂ­ochta chun forbairt straitĂ©iseach EarnĂĄil na GaelscolaĂ­ochta a spreagadh agus a Ă©ascĂș agus chun treoir agus comhairle a chur fĂĄil don earnĂĄil.

Rinne Comhairle na GaelscolaĂ­ochta agus an Roinn Oideachais Iontaobhas na GaelscolaĂ­ochta a chomhbhunĂș i MĂĄrta 2001. Cuireann an tIontaobhas tacaĂ­ocht ar fĂĄil don earnĂĄil trĂ­ dheontais a bhronnadh ar scoileanna neamhspleĂĄcha agus trĂ­ chuidiĂș le costais chaipitiĂșla do scoileanna a bhfuil cabhair deontais athfhillteach ceadaithe dĂłibh ach nach bhfuil i dteideal deontas caipitiĂșil.

Faigh an
scoil is gaire duit

TuismitheoirĂ­

Website designed by Visionworks Interactive